De Romeinen in Nederland

Deze presentatie zal gaan over de Romeinen in Nederland.
Voor de duidelijkheid hebben we deze presentatie onderverdeeld in 3 punten.
1. Hoe de Romeinen hier kwamen ( veroveringstochten )
2. De tijd dat de Romeinen hier geheerst hebben
3. Het leven van de Romeinen in de lage landen
4. De gevolgen van de Romeinse overheersing in de Lage Landen

1 Hoe de Romeinen hier kwamen.

Als je wilt heersen in een land zul je in veel gevallen moeten vechten.
Dit gold ook voor de Romeinen die de toenmalig bekende wereld aan zich wilde onderwerpen. 
Er zijn verschillende veroveringstochten geweest.
Daarover zal ik nu wat gaan vertellen.
Een bekend veldheer van der Romeinen was Julius Caesar. 
Hij had geen gemakkelijke taak want hij moest de lage landen aan zich onderwerpen.
Tijdens een toch in 57 v. Chr., stuitte hij op veel weerstand van de volksstammen boven de Seine. Deze volksstammen gaf hij de verzamelnaam Belgae. 
Hij overwon met veel moeite Nerviërs.
De Menapiërs waren makkelijker te verslaan.
Maar de Eburonen die in het huidige Limburg woonden brachten hem in 54 v Chr. Zware verliezen toe.
Om deze reden liet Julius Caesar een grote strafexpeditie organiseren die de gehele vernietiging van de Eburonen tot gevolg had. Hij liet hun gebied bezetten door Germanen uit het Rijndal.

Het Romeinse leger die in 51 v Chr. de huidige Nederlanden noordwaarts tot aan de Rijn hadden onderworpen troffen daar een aantal Keltische volksstammen aan met een zeer primitieve cultuur.
Door vondsten in de bodem weten geleerden waar zij woonden, hoe hun aardwerk eruitzag en hoe hun doden begraven werden. 
Toch kunnen hun leefregels en levenswijze nauwelijks achterhaald worden. 
De Kelten hadden een zelfstandige stammenorganisatie. En de stammen werkten onderling nauwelijks samen. Dit maakte het voor de Romeinen erg gemakkelijk om met stam na stam af te rekenen en gebied na gebied te veroveren.

2 Geschiedenis van de Romeinse overheersing

Ik zei net dat de stammen die hier woonden bijna niet samenwerkten.
Maar er zijn uitzonderingen. Een hele bekende uitzondering was de opstand van de Bataven. Het was tijdens een chaos in Romen toen 3 mannen vochten om de troon, want Nero was net vermoord en er moest een keizer komen. Er werden een aantal troepen uit de Lage Landen gehaald die mee moesten vechten in Rome.
Cajus Julius Civillis zag zijn kans schoon om een succesvolle opstand te ontketenen tegen het Romeinse gezag. 
De Friezen, Kanninefaten, enkele Germaanse en Gallische stammen sloten zich bij hem aan. 
Hij veroverde Castra Vetera bij Xanten, Keulen, Bonn en Mainz.
Maar nadat Vespasianus alleenheerser was geworden in het Romeinse Rijk stuurde hij in 70 zijn veldheer Quintus Petillius Cerialis naar Germanië die de troepen van Civillis versloeg en de Bataven terugdrong naar Betuwe.
De Latijnse geschiedschrijver Cornelius Tacitus zegt over de Bataven dat ze de dapperste waren van alle volken.Volgens hem hadden de Bataven een bevoorrechte positie omdat ze een bondgenootschap hadden met de Romeinen. 
Om die reden hoefden ze geen belasting te betalen. Uit de teksten van Tacitus blijkt dus dat de Bataven na de opstand weer vrede hadden gesloten. En een verdrag met de Romeinen hadden gesloten. De gevoelens van de Romeinen ten opzichte van de Bataven waren een mengsel van berekening en van bewonderende vrees.
Verdere opstanden zijn niet meer beschreven daarom wordt aangenomen dat ze er niet meer zijn geweest. 

De grote bloeiperiode in de door de Romeinen bezette gebieden begint bij het begin van de 2e eeuw. De tijd van opstanden en onzekerheden lijkt voorbij .
Wegen doorkruizen het land er ontstaan nederzettingen bij kruisingen tussen heerbanen met heerbanen of bij kruisingen met rivieren en heerbanen 
Sommige steden krijgen daarbij een stedelijk karakter.
Bekende voorbeelden zijn daarbij Municipium Ulpium Noviomagus Batavorum ( Nijmegen) Colonia Agrippina ( Keulen) Aduatuca Tungrorum ( Tongeren) Forum Hadriani ( Het huidige Voorburg bij Den-Haag). 

Veel van deze informatie is niet alleen bekend doordat Geschiedschrijvers deze informatie overgeleverd hebben. Maar ook dankzij kaarten. Een bekende kaart is de Peutingerkaart. Op deze kaart komen namen voor die geïdentificeerd kunnen worden met nog bestaande steden of dorpen. Om meer bewijs te hebben dat er inderdaad nederzettingen zijn geweest zijn er opgravingen gedaan die ook interessante bodemvondsten hebben opgeleverd. Deze bodemvondsten geven echter toch maar een vaag vermoeden hoe de bevolking in deze tijd moet hebben geleefd. 

De bloeiperiode in de geromaniseerde streken duurde tot halverwege de 3e eeuw. 
Want toen kwamen er invallen in deze streken waarbij landhuizen geplunderd en in brand gestoken werden. Om deze reden is men in die tijd er toe overgegaan om steden en nederzettingen te ommuren. Te Maastricht zijn gedeelten van deze muren en vestingtorens teruggevonden. 
Onder de keizers Diocletianus en Constantijn de Grote zijn deze streken nog wel tot bloei gekomen. Maar dit waren maar erg korte oplevingen.
Ondanks alles heeft de Romeinse overheersing hier tot omstreek het 406-407 n. Chr. geduurd. 

3. Het leven van de Romeinen in de Lage Landen

Voor het merendeel van de soldaten die in de Lage Landen woonden was het leven betrekkelijk en primitief.
De barbaren (zo noemde de Romeinen de inheemse bevolking) leefden nog primitiever. Maar vergeleken met het leven in Rome was het leven in Romeinse vesting hard en armoedig.
Naast de kampen van soldaten kwamen er ook woonsteden van de Romeinen die hier bleven wonen en een leven wilde gaan leiden zoals ze in Rome ook hadden gedaan. Dit was vooral zo in het huidige België en rondom Nijmegen en in delen van het huidige Noord Brabant. 
In het noorden zoals bij Utrecht, Katwijk en de rest van de Noordzeekust hadden de nederzettingen vooral een militair karakter dit hield dus in dat er hier Romeinen woonden die hier tijdelijk waren. 
In de zuidelijke streken waar vooral mensen woonden die hier permanent verbleven waren veel hofsteden en landhuizen. Velen van deze waren boerderijen de zogenoemde villae rusticae. De grote landeigenaren waren gepensioneerde officieren of bestuursambtenaren die als beloning deze landgoederen gekregen hadden. 
De rijke lui waren in staat hun in te richten met de luxe die Romeinse beschaving kenmerkte.Deze huizen waren zelfs voorzien van centrale verwarming waarbij hete lucht onder de op zuiltjes rustende vloeren via uit holle bakstenen bestaande buizen door de wanden van de woonvertrekken werd geleid.
Sommige grotere villae hadden een zomervleugel en een verwarmde wintervleugel.
In sommige huizen kwamen ook meubels voor die in onze huizen waarschijnlijk niet zouden opvallen. Dit blijkt uit figuren die in de Romeinse tijd zijn gemaakt daarop zijn afgebeeld stoelen tafels en kasten die er dus nogal modern uitzagen. 
In het eetvertrek gebruikten de Romeinen fijn glaswerk uit Keulen en Aretijns aardewerk uit Italië. Maar ook aardewerk uit Gallië kwam voor en in sommige gevallen kwamen ook aardewerk van de inheemse bevolking in de Romeinse keukens terecht. 
Bij een rijk interieur behoorden ook voorwerpen in brons zoals kannen en vazen, beeldjes en olielampen dezen werden aangevoerd uit Gallië of Italië.
Ook in de keuken werden vaak sierlijke voorwerpen gebruikt. 

De kleding: De tunica was een hemdvormig kledingstuk dat door een gordel werd opgehouden. Eerst reikte de tunica tot iets onder de knieën later tot vrijwel op de voeten.
De toga was de officiële dracht van de vrij Romeinse burgers en werd ook door magistraten bij de uitvoering van hun ambt gedragen.
Ook de dames droegen een lang gewaad n.l de stola die tot op de voeten afhing en door een gordel werd opgehouden.
De toga was geen handig kledingstuk. Voor het aantrekken van dit kledingstuk had men 1 of 2 slaven nodig. Het kledingstuk was gemaakt van witte wollen stof en had een elliptische vorm. Door de rijkdom aan plooien was deze drachten een indrukwekkende dracht maar het bood de drager bijna geen bewegingsruimte. 
Het is dan ook niet vreemd dat men van dit kledingstuk af wilde en een praktischer kledingstuk wilde. Daardoor ontstond het pallium dat sneller aangetrokken kon worden. 
Binnenshuis werd deze kleding bijna nooit gedragen.
Daar werd de tunica gedragen.
De toga werd elders in het Romeinse Rijk ook gedragen.

Er waren meer dingen die overeenkwamen.
Het onderwijs was voor de Romeinse kinderen in Nederland bijna hetzelfde als voor het kind Rome.
Ook gladiatorenspelen en circusspelen kwamen in de Lage Landen voor. 
Kortom het leven van de Romeinen in de Lage Landen was vergelijkbaar met het leven van de Romein in Rome.

4 De overblijfselen en gevolgen van de Romeinse overheersing in de Lage landen.

In zekere zin is het merkwaardigste wat er over Rome gezegd kan worden niet eens zozeer dat het verviel en onderging. Als wel dat het zolang bestond n.l. 1000 jaar.
Als politiek staatswezen hield het Romeinse Rijk in het westen ongeveer 1500 jaar geleden op te bestaan. 
Maar eigenlijk stierf de Romeinse beschaving in het Westen nooit:
De Romeinse rechten even zoals de taal leveren een uiterst belangrijke bijdrage aan de culturele vorming van de landen waar de Romeinen geheerst hebben. In onze taal vinden wij nog steeds woorden terug die uit het Latijn afkomstig zijn. Bovendien heeft Rome de cultuurschatten uit de Griekse cultuur aan het Westen doorgegeven. 
Wij hebben veel aan de Romeinse beeldhouwers te danken die kopieën maakten van Griekse originele beelden zodat die niet verloren zijn gegaan. 
Gesteld tegenover welk vraagstuk van wereldorganisatie ook heeft de mensheid steeds weer van die ene wereld van Rome tot voorbeeld genomen.

5 Overgebleven bezienswaardigheden.
Restanten van Romeinen in Nederland zijn alleen nog te zien in musea, waaronder in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Hier is een vaste presentatie 'Romeinen in Nederland' te zien en ook 'Romeinen Klassiek'.
De enige plek in Nederland waar authentieke Romeinse restanten zijn, is bij het Thermen Museum in Heerlen. Daar zijn opgravingen van een Romeins badhuis te zien.
Vlak over de grens in België, in Tongeren, is er een archeologisch museum waar in de buurt ook veel Romeinse stadsmuren zijn te vinden. Net over de grens in Duitsland, in Xanten, is een complete Romeinse stad gedeeltelijk origineel en gedeeltelijk gereconstrueerd te bekijken.